Thoughts on The Concept of Merit and Suggestions for Developing A Merit Perception Measurement Tool
Keywords:
Merit, Merit Perception, Merit Perception Measurement Tool, Meritocracy, FavoritismAbstract
The concept of merit is a multidisciplinary concept that has been the subject of different researches in sociological, historical, cultural, religious/ mystical and organizational behavioral disciplines. Although it has been attributed importance in every period of history, it is not possible to say that the phenomenon of merit, which has emerged as a principle that has been tried to be implemented ‘systematically’ in recent years all over the world and in our country, has not been studied much in academic circles compared to its place and importance in our daily lives. As a result of the literature review, it is observed that the studies conducted in the context of organizational behavior and on the basis of the merit variable are generally carried out in the public sector and qualitative analyses are intensively used as research methods, and there are very few quantitative studies. The purpose of this study, in which the document analysis method was used, is to make some determinations and suggestions for the definition of the concept, its origin, the relationship between the concept of merit and the concepts used to define it, the concept of merit in the international literature, the characteristics of the concept of merit / meritorious behaviors, and the development of a merit perception measurement tool within the framework of the information obtained from some studies on merit.
References
A.B.D. Liyakat Sistemleri Koruma Kurulu. Liyakat sistemi ilkeleri. 5 Nisan 2025 tarihinde https://www.mspb.gov/msp/meritsystemsprinciples.htm adresinden edinilmiştir.
Acar, A. (2012). Devlet-piyasa sarmalında memuriyet statüsünün konumu:‘performans’a karşı ‘liyakat’ile sorunu anlayabilmek. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(2), 31-40.
Acar, O. K., & Ertek, M. Y. (2019). Türk Yönetim Tarihinde Liyakat Siyasetnamelerden Günümüze Liyakat Açmazı (1. Baskı). Astana Yayınları.
Acar, O. K., Efe, A.& Ertek, M. Y. (2018). Türk kamu sektöründe işe girişte “liyakât” ın yeri: kamudaki seçkin meslekler üzerinden bir analiz, VI. International Multidiciplinary Congress of Eurasia Bildiri kitapçığı, (September 4-6, Rome),ss.653-665.
Ak, M. & Sezer, Ö. (2018). Kamu personel sisteminde çalışanların görevde yükselmesinde kayırmacılık sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı), 739-757.
Alan, B., & Güven, M. (2022). Uluslararası bir kavram karmaşası: Yeterlik, yeterlilik ve yetkinlik kavramları üzerine bir doküman incelemesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 271-293.
Alıcı, O. V. (2019). Belediyelerde ve bağlı idarelerde harcamalara katılma paylarının hesaplanmasına dair bir değerlendirme. Türk İdare Dergisi, (489), 43-66.
Aydın, N. (2012). Weberyen bürokraside liyakat ve Türk kamu bürokrasisinden bir kesit: ‘siyasetin bürokrasi ironisi’. Sayıştay Dergisi, 85, 51-67.
Bayat, B. (2014). Uygulamalı sosyal bilim araştırmalarında ölçme, ölçekler ve “Likert” ölçek kurma tekniği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 1-24.
Cançelik, A. (2016). Divan şiiri ışığında Osmanlı yönetiminde sadakat-liyakat ilişkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (32), 87-100.
Castilla, E. J., & Benard, S. (2010). The Paradox of Meritocracy in Organizations. Administrative Science Quarterly, 55(4), 543-676. https://doi.org/10.2189/asqu.2010.55.4.543
Çağatay, A., & Kızılkaya, S. (2021). Stratejik insan kaynakları yönetimi aracının liyakate esas görüşlerle olan ilişkisi: sağlık çalışanları örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 249-267. https://doi.org/10.32709/akusosbil.798222
Çamur, Ö. (2020). Kamu Yönetiminde Liyakatin Önemi: Adalet Temelinde Bir Değerlendirme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(2), 459-474. https://doi.org/10.21547/jss.542686
Çamurcuoğlu, G. (2022). Meritokrasi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(4), 269-312.
Davey, L. M., Bobocel, D. R., Son Hing, L. S., & Zanna, M. P. (1999). Preference for the Merit Principle Scale: An individual difference measure of distributive justice preferences. Social Justice Research, 12, 223-240.
Demi̇rbi̇lek, N. (2023). Öğrencilerin liyakat kavramına bakışı. Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), https://doi.org/10.24315/tred.931779
Devlet Memurları Kanunu. (1965). 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu. TC Resmi Gazete, 12056.
Dilek, N. (t.y.). Nepotizm- patronaj kayırma ve liyakat sistemleri. https://www.muharrembalci.com/hukukdunyasi/makaleler/birikimlerVI/1500.pdf
Ergeç, Z. (2021). Bahtin’in diyaloji kuramı ekseninde Murat Gülsoy’un “İstanbul’da bir merhamet haftası” romanı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (22), 452-465.
Ergül, E. (2017). Mevlânâ perspektifinden kamu yönetiminde liyakat ve ehliyet ilkesi. Ombudsman Akademik, Yıl 3(6), 79-105. https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.440133
Gök, R. (2017). Türk eğitim sisteminde meritokrasi ve liyakat esaslı yönetici yetiştirme, atama, değerlendirme sistemi ile liyakatlı yönetici niteliklerinin incelenmesi: bir karma yöntem araştırması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
Gök, R. (2019). Türk Eğitim Sisteminde Liyakat (Meritokrasi) Esaslı Eğitim Yöneticiliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 39-64. https://doi.org/10.21764/maeuefd.543883
Gönülaçar, Ş. (2014). İnsan kaynakları yönetiminde kayırmacılık kuşatması ve liyakatsizlik çıkmazı. Erişim: https://www. academia. edu/attachments/35880199/download_file.
Günay, M., Anaç, A. S., & ÖZYER, K. (2022). Kayırmacılık kavramına eleştirel bir bakış ve bir ölçek geliştirme önerisi. Örgütsel Davranış Çalışmaları Dergisi, 2(1), 35-46.
Güneyi, A. (2021). Türk kamu personel sisteminin liyakatle ilgili problem sahaları üzerine değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1054-1089.
Güngör, N. (2019). İslam’ın ilk yıllarında liyakat ilkesi. Ombudsman Akademik, 6(11), 113-130. https://doi.org/10.32002/ombudsmanakademik.554554
İbn Haldun. (1996). Mukaddime, (çev. Zakir Kadiri Ugan), c. II, İstanbul: MEB.
İzci̇, F., & Yıldız, M. Ş. (2022). Yönetimde liyakat ilkesinin siyasetnameler çerçevesinden analizi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 226-260.
Kıyçak, Ö. (2014). Çözülüş asrı şiirinin kahramanları olarak yönetenlerde liyâkat ve adâlet duygusu. Electronic TurkishStudies, 9(3), 893-915.
Kur`an-ı Kerim Türkçe Meali (M. H. Yazır, Çev.). (2013). Haktan Yayın-Dağıtım.
Kurtoğlu, A. (2012). Siyasal örgütler ve sivil toplum örgütleri bağlamında hemşehrilik ve kollamacılık. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(01), 141-169.
Maraz, H. (2017). Ötekileştirici örgütlenmenin tehdit olarak gördüğü dört ahlakî değer: adalet–hakkaniyet–ehliyet ve liyâkat. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 143-162.
Nişanyan Sözlük (t.y.). Türkçe Etimolojik Sözlük. 5 Mayıs 2025 tarihinde https://www.nisanyansozluk.com/ adresinden edinilmiştir.
Ölmez Memioğlu, H. (2025). Torpil liyakat ve mülakat. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan`la liyakatsizlik, torpil, nepotizm, kronizm, partizanlık, yandaşlık kayırmacılık vb. siyasal patolojiler üzerine söyleşi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 17(1), 144-160.
Özçeli̇k, E., & Yılmaz, S. (2019). İstihdam politikalarında ehliyet ve liyakat unsurlarının kapsam derlemesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(1), 87-100.
Özdemir, A. (2013). Okul yöneticilerindeki adalet ve liyakat ile öğretmenlerdeki sadakat ve gayret arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 99-117.
Özgen, M. K. (2018). Farabi’nin adalet anlayışı (Hak, liyakat ve pay teorisi). Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, (8), 43-63.
Sever, H. (2021). Meritokrasi ve örgütsel adalet ilişkisinin kamu çalışanları açısından incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1480-1490.
Sipahi, G. (2022). Örgütsel liyakat algısının çalışanların işten ayrılma niyetine etkisinde örgütsel adaletin aracı rolü: özel sektörde bir araştırma. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans]. Bahçeşehir Üniversitesi.
TDK Sözlüğü (2011). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları; 549.
Topdemir, T. A., & Öncer, A. Z. (2020). Politik yetinin örgütsel sapma davranişi üzerindeki etkisinde meritokrasinin rolü. Öneri Dergisi, 15(54), 555-585.
Turan, A., & Yılmaz, V. (2021). “Siyaset—ahlak—liyakat” ilişkisi bağlamında belediye meclis üyeleri ve muhtarların kendilerini nasıl değerlendirdiğini ve gerçekte nasıl olduklarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(3), 610-631. https://doi.org/10.33712/mana.832833
Uz, A. (2016). Anayasal bir hak olarak kamu hizmetine girme hakkı ve liyakat ilkesi. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 59-94. https://doi.org/10.21492/inuhfd.239787
Yıldız, G. (2016). Türk kamu yönetiminde liyakat ilkesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(8), 140-180.
Yılmaz, F. & Çakıcı, A. (2021). Kamu çalışanlarının liyakat ihlali algısı, kaynakları ve etkileri. İş ve İnsan Dergisi, 8(2), 195-208.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Journal of Organizational Behavior Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Accepted 2025-06-30
Published 2025-06-30
The journal is licensed under a 